Ontspannen opereren in gespannen verhoudingen

Het eerste wat Jos Vervuurt doet als we elkaar – op zijn 60e verjaardag nota bene – ontmoeten, is een rondleiding geven. Met onverholen trots wijst hij op de monumentale gevels van het stadhuis aan de Markt in Roermond. Aan de achterkant is nieuwbouw aangezet tegen de oude panden. Hij troont me mee de passages en gangetjes van het complex in. Langs de statige collegekamer via de klassieke trouwzaal lopen we naar de kleine maar imposante raadzaal. Zevenendertig verblindend witte designfauteuils staan neus aan neus met de zes tronen van het college. Een spreekgestoelte past nog net in een hoekje tussen de griffietafel en het raam.

Alles ademt grandeur in de Bisschopsstad. De pleinen en kerken, de terrassen, zelfs de mensen op straat. Het voelt grootser aan dan het in werkelijkheid is. De stad heeft nog geen zestigduizend inwoners, maar lijkt een imago van een 100.000+ gemeente te hebben. Dat zal veel te maken hebben met ‘de onderkoning van Roermond’ die de stad keer op keer weer in het nieuws weet te krijgen. Raads- en statenlid Jos van Rey is oud-wethouder, locoburgemeester én veroordeeld voor corruptie. Binnen twee minuten nadat zijn naamgenoot en ik elkaar de hand schudden is hij onderwerp van gesprek.

Bamboe

De Roermondse politiek is berucht. Des te opmerkelijker is het dat griffer Jos Vervuurt het er al 16 jaar volhoudt. Dat gaat niet vanzelf geeft hij ruiterlijk toe: “Je moet het geharrewar dat er soms is, los zien van jou als persoon”, leert hij zijn collega’s. Jos Vervuurt is een echte Limburger. Rond in zijn omgangsvormen, niet zo hoekig als Hollanders. “Ik zie mijzelf als een butler. Een dienaar. Ik houd van het contact met mensen. Toen ik jong was heb ik veel in de horeca gewerkt. Ik kan ontspannen werken in gespannen verhoudingen. Dat deed ik destijds in de horeca, dat doe ik nu nog. Mijn dochter zegt wel eens: ‘je bent net een kameleon’. Zelf denk ik dat ik vooral kan meeveren. Net als bamboe… ik kom altijd weer terug in mijn oorspronkelijke positie.”

Jatten

Hoewel Jos flexibel is en altijd het gesprek aangaat, heeft hij wel degelijk zijn grenzen. Met name als zijn integriteit in twijfel wordt getrokken of als hij in politieke spelletjes wordt betrokken. Dat maakt ‘m fel. “Een partij diende een amendement in maar kreeg er geen steun voor. Vervolgens vroeg een andere partij mij om een paar woordjes in datzelfde amendement aan te passen en hun logo erboven te zetten. Ik had het amendement immers in mijn computer staan. Vervolgens werd dat amendement wél aangenomen. De oorspronkelijke indiener was in alle staten. ‘Ons amendement wordt gejat en de griffier werkt daar nog aan mee ook!’ Zo’n beschuldiging vind ik kwalijk en dat heb ik ook duidelijk gemaakt. Natuurlijk werk ik daaraan mee, dat is mijn werk. Het is de keuze van de politiek om het zo te doen. Het is hun daad, niet die van mij. Je moet niet de griffier de schuld geven als jij politiek je zin niet krijgt. Per saldo besteed ik veel meer tijd aan de oppositie dan aan de coalitie. Zo moet dat ook, vind ik!”

De zaak Van Rey

Jos Vervuurt en Jos van Rey kennen elkaar al 38 jaar.  Er is wel eens een aanvaring, maar de verhoudingen zijn goed.  De “zaak Van Rey” speelt al vanaf oktober 2012. Je kunt in politiek Roermond spreken van de periode vóór en de periode ná 2012. De periode erna was vooral heftig.  Vervuurt, die als secretaris het traject van de Vertrouwenscommissie in het najaar van 2012 begeleide, is destijds vier keer door de rijksrecherche gehoord. De zaak heeft een enorme impact op de Roermondse politiek gehad en heeft dat nog steeds. De gecompliceerde politieke verhoudingen in Roermond, zijn vooral hieraan te wijten.

Vertrouwenscommissies

Echte hoogtepunten in zijn carrière kan Jos niet aanwijzen. Maar hij heeft wel veel schik in het begeleiden van de vertrouwenscommissie bij benoemingen van nieuwe burgemeesters. Dan kan hij zijn netwerk ten volle benutten. Ook het scholen van raadsleden vindt hij leuk. “Zij hebben de contacten niet, kennen de procedures niet dus zijn ze helemaal overgeleverd aan mij”, zegt hij met een brede grijns.

Binnenskamers

Zonder zich publiek uit te spreken weet hij heel goed hoe hij zijn invloed moet laten gelden. In zijn kamer geeft hij frank en vrij zijn mening en advies. “Maar,” benadrukt hij bij zijn gesprekspartners, “als jij deze kamer uitloopt is het niet mijn idee, maar het jouwe.”

Toegankelijk

Als echte Limburger is Jos van jongs af betrokken bij één van de plaatselijke fanfares. Daar ontdekt hij dat hij een gave heeft voor spreken in het openbaar, doordat hij bij optredens korte introducties geeft op de muziekstukken. Net als zijn vader heeft hij een financiële achtergrond. Na de Havo doet hij eerst de Meao, gaat in militaire dienst en leert bij Defensie in Den Haag de ambtelijke wereld kennen. Op advies van gemeentesecretaris Peter Lansbergen doet hij de avond-Heao en komt uiteindelijk bij de afdeling financiën in de gemeente Roermond terecht.

Het blijkt dat hij niet alleen goed in het openbaar kan spreken, maar ook moeilijke financiële kwesties op begrijpelijke wijze kan uitleggen. “Ik heb talloze gesprekken gevoerd met een wethouder financiën hier. Ze lag goed in de raad en kwam zo op die post terecht, maar ze had geen financiële achtergrond. Het lukte mij om de complexe gemeentefinanciën op eenvoudige wijze uit te leggen.”

In militaire dienst was het zijn taak om cursussen te organiseren voor defensiepersoneel en ook daar had hij lol in. Uiteindelijk komen al deze kwaliteiten samen als hij in 2002 Griffier wordt. Onderwijs organiseren voor nieuwe raadsleden, ingewikkelde zaken toegankelijk uitleggen; hij geniet ervan.

Sprekersplein

“We constateerden dat de inspraak een beetje in de knel zat. Aanvankelijk hadden we vijf commissies die zijn teruggebracht naar drie, maar daardoor zaten agenda’s zo vol dat inspraak altijd lastig was. Daarnaast kwam inspraak naar mijn smaak altijd te laat. Als je dat tijdens de commissievergadering doet, zijn de gedachten vaak al gevormd. Dan ben je te laat. Ook ervaren veel mensen het inspreken in de raadszaal als intimiderend. Ik heb mensen moeten vasthouden omdat ze zouden omvallen van het bibberen, bij wijze van spreken.”

Zo ontstond in 2010 het Sprekersplein. “Dat organiseren we beneden in de tuinzaal, ons restaurant. Dat is heel gezellig, zonder tv-camera’s, laagdrempelig. Iedereen kan zo binnenlopen, het is lekker informeel. Dat werkt. En omdat het een week voor de commissievergaderingen gehouden wordt, kunnen fracties ook meer met wat er ingebracht wordt.”

Overtuigen

Toch maken wat Jos betreft te weinig mensen gebruik van het Sprekersplein. “Je moet er over blijven publiceren. En dan nog moet je mensen echt over de streep trekken. De nood moet wel erg hoog zijn. We hebben in Roermond veel muziekverenigingen. Op een zeker moment zou de subsidie voor deze verenigingen gekort worden. Toen moest ik ze echt overtuigen om naar dat Sprekersplein te komen om te vertellen waarom het leuk en belangrijk is om muziek te maken. Waarom dat goed is voor de jeugd. Uiteindelijk kwam er één vertegenwoordiger schoorvoetend een verhaal houden…. Er zou meer mee gedaan kunnen worden. Maar als we dat willen, moeten we als griffie meer tijd en ruimte voor communicatie hebben. Bij grotere gemeenten hebben griffies dat wel. Daar is landelijk ook wel discussie over. Maar een pleidooi voor meer ruimte voor de griffie maakt in de raad weinig kans. Raden wil niet het verwijt krijgen dat ze teveel aan ‘zichzelf’ besteden.”

Vernieuwing

Van veel vernieuwingsdrang is Jos niet meteen onder de indruk. “In 2014 werd een raadsbrede commissie ingesteld om een nieuw vergadersysteem voor raad en commissies te bedenken. Na vier jaar vergaderen was er geen enkel voorstel dat op een meerderheid kon rekenen.” Het gaat volgens Jos dan ook niet om het systeem, maar om de mensen die ermee werken. “Als niet alle neuzen dezelfde kant opstaan, werkt geen enkel systeem”.

Digitalisering

Onlangs is in Roermond besloten om geen stukken meer ter inzage te leggen in de gemeenschapshuizen. ‘Daardoor besparen we jaarlijks vijf bomen’, zo stond in het gemeentelijk persbericht.  Jos vindt die gedachte wel mooi, maar maakt zich tegelijk zorgen. “De mensen in de wijken, de burgers zonder internet, krijgen lastiger informatie.”

De Raad van State heeft onlangs een ongevraagd advies gegeven over de digitale belemmeringen die de overheid opwerpt. De noodzaak om daar alert op te zijn herkent Jos. “In Roermond is een digitaal parkeersysteem ingevoerd. Geen kaartjes meer, alles via de app. De oppositie zegt: ‘Er zijn ook mensen die geen smartphone hebben!’

Als raad schakelen we over op digitaal vergaderen met een iPad. Toch zijn er raadsleden die pertinent papieren stukken willen. Ik wil maar zeggen: ‘vernieuwen is best lastig’.”
Daarom waakt Jos ervoor om te hard te lopen. “Er zijn links en rechts in Nederland de nodige collega-griffiers gesneuveld doordat zij te zeer voor de troepen uit liepen. Ik ken de beperkingen van Roermond. Als de politiek zegt: ‘voor ons hoeft dat niet zo’, dan schik ik me daarin. Ik doe wat ik kan als ik ruimte heb. Maar als je als griffier te ver afwijkt van wat je raad wil, dan ontstaat er afstand. Ik heb geen zin om te sneuvelen en pas me aan.”