Dankzij de komkommertijd haalde de gemeente Noordoostpolder onlangs de landelijke pers. Ik kan me voorstellen hoe dat in Emmeloord is gegaan. Bij de koffieautomaat verzucht de communicatiedame tegen de burgervader: “Tjonge, wat zonde toch, die lege persbank”. “Zeg dat! Wat wij hier doen, doet er toch toe? Waarom zien we die jongens en meisjes van de pers nooit meer?” … “Als we nou eens zelf zo’n gast inhuren?” “Je bedoelt: onze éigen journalist?” “Precies: de Raadsjournalist! Dan leveren wíj kant-en-klare stukjes aan. Hoeven zíj niet te komen, maar staan wij wel in de krant. Win-Win, zeg maar!”
En zo geschiedde. Flux werd een personeelsadvertentie in elkaar gedraaid. Een wakkere journalist bij het lokale sufferdje, schreef een zurig stukje, in Hilversum lezen ze soms ook dat soort blaadjes en voor ze het in Emmeloord wisten, stond zomaar de landelijke televisie op de stoep. Want op de Gooische matras weten ze: ‘Altijd leuk, zo’n zilveren ketting on-camera laten ploeteren.’
“Meneer de burgemeester: wat denkt de gemeente wel, gaat zíj bepalen wat er in de krant komt?” De lokale hoofdredacteur mag ook even los: “Laat de gemeente zelf eerst maar eens fatsoenlijke prijzen betalen voor het publiceren van haar eigen informatie.” Touché. Daar had het journaille natuurlijk een punt. If you pay peanuts, you get monkeys.
En toch …
En toch is het jammer. Want ondanks de voorspelbare reflexen, hebben ze in Noordoostpolder goed gedacht. Net als in Heereveen overigens. Alleen passen ze het beide verkeerd toe. Daarom is Heerenveen alweer gestopt met het experiment.
De kern van het idee is goed, omdat NOP heel goed beseft dat gemeenteraadswerk vertaling behoeft. Wie nu als argeloze, gemiddeld opgeleide burger op de website van een doorsnee gemeenteraad komt, kan bijna niet anders dan ontmoedigd raken. Zelfs al vindt hij informatie over het onderwerp van zijn gading, dan nog zijn de stukken welhaast ondoordringbaar. Raadsinformatie heeft vertaling nodig.
Garbage in, garbage out.
Wat er in NOP misgaat, is dat ze aan het einde van het proces gaan rommelen. Dan is het te laat. Daar moet je veel vroeger mee beginnen.
Een van de seven habits die Steven Covey beschrijft is: ‘begin with the end in mind’. Dat is ook van toepassing op raadsinformatie. Als je niet aan het begin al rekening houdt met wat er aan het eind uitkomt, (en ook hoe die informatie eruit komt) bewijs je jezelf en je publiek geen dienst.
Integraal
Laat ik er een lekkere beleidsterm tegenaan gooien. Wat je nodig hebt, is een integrale benadering. Raadsinformatie wordt geboren ver voor deze in de raad komt. Op dat moment al, moet je rekening houden met wat er gedurende het proces uitkomt. Niet pas aan het einde daarvan. Dus moeten een raadsinformatiesysteem en een ambtelijk systeem niet los van elkaar staan, maar geïntegreerd zijn.
Het duale denken is doorgeschoten waar het de informatiesystemen betreft. Die moeten dualiteit natuurlijk faciliteren, maar moeten tegelijk rekening houden met het hogere doel: er is altijd een burger die betrokken moet worden.
Overigens heeft integratie ook voor het interne proces tussen staf en raad ongelooflijk veel voordelen, dus ook vanuit dat oogpunt is dat een grote aanbeveling waard.
Push naar pull
Elke organisatie is tegenwoordig haar eigen uitgever. Ook de raad, ook de gemeente. Ieder met eigen verantwoordelijkheden en rollen, zeker. Maar meer dan ooit tevoren, heb je zelf in de hand welke informatie jouw publiek bereikt, als je maar tijdig begint met nadenken over de juiste verpakking en kanalen.
Vroeger toen de media nog almachtig waren, moesten mensen op tijd klaar zitten en konden ze niets anders dan maar afwachten welk nieuws ze te horen kregen. Nieuws was een push-dienst. Maar dat verandert razendsnel. Door nieuwe online media, apps, messaging en sociale media, halen mensen steeds meer het nieuws op maat, op. In mijn domicilie brengt Picnic de boodschappen rond. Op mijn app kan ik zien waar het wagentje met mijn volgende bestelling is. Informatie, op het moment dat ik het nodig heb. Pull dus, de macht is aan de consument. Bedien je niet, dan verlies je hem.
Dat is waar het naartoe gaat. Raad en gemeente kunnen profiteren van technologie om de burger op cruciale momenten te informeren. Op tijd én in begrijpelijke taal.
Striptease
Kijk, die journalist zie je niet meer terug. Tenzij je als raad striptease dansend op de raadstafel gaat staan misschien, maar ook dat verveelt snel.
Dus wen er maar aan. Je kunt met een gerust hart de persbank uit je raadszaal slopen. Times have changed. Maar dat is niet erg. Als er echt iets aan de knikker is, dan komen ze nog steeds. Dus misschien moet je voor de vorm één stoel laten staan. Maar troost je, bij groot nieuws was dat bankje van vijf hoe dan ook te klein.
Dit artikel is eerder verschenen in de vergaderbundel van het congres van de Vereniging voor Griffiers op 7 oktober 2016.
