Code Oranje, G1000, Twentement overal in het land wordt nagedacht over democratische vernieuwing. Vanuit Parlaeus bekijken we al die initiatieven met belangstelling. Logisch; onze missie is om door middel van slimme online technologie de kloof tussen bestuur en burger te verkleinen. Wij zijn innovators en dus is er natuurlijke verwantschap met anderen die verlangen naar innovatie.
Plek?
Tegelijk is onze historie nauw verweven met de ontwikkeling van de gemeenteraad in de afgelopen decennia. Net zoals veel gemeenteraadsleden zich afvragen wat hun plek en rol is in al die democratische vernieuwingsdrang, speelt die vraag voor ons ook. Daarom doen wij graag een duit in het vernieuwingszakje door de term ‘dualisme 3.0’ te munten.
Wat wij daaronder verstaan? In het kort: Dualisme waarin de verantwoordelijkheden gescheiden blijven, maar waarin er wél eenvoudig digitale samenwerking over de grens van het dualisme heen, mogelijk is. Zo ontstaat er ook ruimte om te experimenteren met nieuwe vormen van democratie.
Dualisme 1.0
Je zou kunnen zeggen dat ‘dualisme 1.0’ de verankering is van het duale stelsel in de Wet Dualisering Gemeentebestuur. In die wet werd – zoals bij de meeste lezers bekend – de scheiding tussen raad en college formeel vastgelegd. Wethouders maakten vanaf dat moment geen deel meer uit van de raad. De raad kreeg een sterker instrumentarium, waaronder het recht op initiatief en recht van amendement. Ook kreeg de raad recht op haar eigen ambtelijke ondersteuning (in de vorm van de griffie).
Dualisme 2.0
Met de echte doorbraak van internet midden jaren 2000 werd dualisme 1.0 al snel ‘dualisme 2.0’. Een aantal leveranciers, waaronder de ontwikkelaars achter Parlaeus, zagen hoe de raad gesteund kon worden door haar besluitvorming via internet te digitaliseren en te ontsluiten.
Dualisme 2.0 sloot logisch aan op de ontwikkeling die de raad doormaakte. De onafhankelijke positie van de raad werd door de digitalisering verder versterkt. Het vergaderproces werd efficiënter en de enorme stapel documenten werd beter beheersbaar en toegankelijker. Die drang naar onafhankelijkheid ging (en gaat) ver.
Het raadsinformatiesysteem (RIS) is het onbetwiste domein van de griffie. In veel gevallen bestaat er geen automatische verbinding tussen het gemeentelijk IT-systeem en het RIS dat de raad ondersteunt. Dat dit enorm veel handwerk met zich meebrengt, nemen veel raden voor lief.
De nadruk bij de automatisering lag logischerwijs vooral op het ‘evenement’ raadsvergadering. Wie de gemiddelde publieke webpagina van een RIS bezoekt, ziet een dominante rol voor ‘de kalender’. Het vergaderschema en de vergadering van raad en commissies, zijn overduidelijk waar het om gaat.
Van achteraf naar het begin
In de afgelopen jaren is de roep om democratische vernieuwing echter steeds sterker gaan klinken. Je ziet daarbij een verschuiving van betrokkenheid achteraf naar betrokkenheid aan het begin. Daar bieden de meeste van de huidige RISsen onvoldoende antwoord op. Ze bevestigen de status quo, maar bieden bijvoorbeeld niet of nauwelijks ruimte om verbindingen te leggen met de gemeentelijke processen. De informatiepositie van raadsleden en dus ook van burgers, blijft daardoor achter. Betere ontsluiting van informatie heeft namelijk alles te maken met de creatie van informatie vroeg in het proces.
Nu is het volstrekt duidelijk dat het bestaan van de gemeenteraad niet ter discussie staat. Er zal dus ook in de komende jaren behoefte bestaan aan een RIS, een efficiënte en stabiele oplossing voor vergadering en de multimediale verslaglegging daarvan.
Tegelijk zou de rol en samenstelling van de raad zou de komende jaren wel eens flink kunnen gaan veranderen. Gemeenteraden en griffies zullen op zoek gaan naar mogelijkheden om aan te haken op democratische vernieuwingsinitiatieven.
Steeds meer gemeenten komen tot het inzicht dat je alleen maar ‘goede’ (lees: begrijpelijke, toegankelijke) informatie beschikbaar kunt maken als je die goede informatie eerst zelf maakt. Dat vereist veel nauwere aansluiting tussen IT van gemeente en IT van de raad.
Dualisme 3.0
Het is dus tijd voor de volgende stap in het dualisme. Wij noemen het: ‘dualisme 3.0’. Zoals we in het begin al formuleerden: Dualisme waarin de verantwoordelijkheden gescheiden blijven, maar waarin er wél eenvoudig digitale samenwerking over de grens van het dualisme heen mogelijk is.
Een nieuwe vorm van dualisme waarin de raad meer vrijheid neemt (en/of krijgt) om niet alleen achteraf (controlerend) maar ook aan het begin samen met burgers op grondvlak initiatieven te ontplooien, ze te ondersteunen, aan te moedigen, of actief vooruit te helpen.
Dat vraagt ook een IT ondersteuning die dualisme 3.0 mogelijk maakt. Een oplossing die een nauw sluitende keten is van instrumenten om de hele politieke en bestuurlijke besluitvorming te ondersteunen en inzichtelijk te maken, maar mét behoud van de (wettelijk vastgelegde) rollen, rechten en verantwoordelijkheden.
Benieuwd naar wat Parlaeus voor uw gemeente kan betekenen? Vraag een demonstratie aan. (klik hier)
