Op de bres voor de Raad

Wie Petra Paulides ontmoet weet al snel ‘Die gaat niet in een mandje melken’. Impact wil ze hebben. Verpakt in een klaterende lach en met een goedmoedige Brabantse tongval, wil ze haar dienstbare houding en haar politieke ervaring omzetten in een beweging die de vaderlandse democratie verandert. Van onderop, door datgene wat er al is beter te laten functioneren: negenduizend raadsleden die achttien uur per week van hun tijd investeren.

Paulides’ wortels liggen in het Brabantse Waspik. In haar jonge jaren wordt de waarde van dienstbaarheid haar met de paplepel ingegoten. Je inzetten voor de ander, daar draait het om in het leven. Oefenruimte krijgt ze in de plaatselijke Hervormde Kerk waar ze helpt bij de kindernevendienst en het jeugdhonk. Gefascineerd door de vraag hoe je steden en dorpen inricht, kiest ze voor een studie planologie. Tijdens die studie stapt ze in het CDJA, gedreven door de ambitie om verschil te maken: “We speelden kabinetsformatietje tijdens onze weekendjes weg, en ik wilde BZK hebben”, schatert ze. Op stage – waar ze bestemmingsplannen moet schrijven – “saaaaai!” – realiseert ze zich dat de échte keuzes door de politiek worden gemaakt. Dus kiest ze voor een vervolgopleiding bestuurskunde in Nijmegen. Ze scherpt er haar gedachtengoed aan de linkse stroming in de Waalstad.

Fractiediscipline

Als tijdens de aanloop naar de statenverkiezing blijkt dat er in Brabant geen mensen van onder de 30 op de kieslijst staan, kan ze niet anders dan haar mond open doen. “’Nou’, zei de voorzitter van de kiescommissie ‘You’ve got the vision…’” Zo komt Paulides op de kieslijst en niet veel later in de Brabantse Staten terecht.
Dat valt haar niet mee. “Ik was één van achttien statenleden van het CDA die allemaal iets vonden. Ik had weinig in te brengen en stond laag in de rangorde. Daarbij kreeg ik ook nog eens een portefeuille waar een CDA-gedeputeerde op zat, dus mijn speelruimte was nihil.”
Het is een plek waar ze vooral door goed observeren het politieke spel leert spelen. “Tot dan toe wist ik niet wat fractiediscipline was, maar dat heb ik daar wel geleerd. Daar word je niet altijd gelukkig van …” Gelukkig krijgt Paulides later een andere portefeuille waarin ze wel “iets voor elkaar kon krijgen”; het behoud van het Nachtnet van treinen in Brabant.

Afgebrand

Ondertussen volgt ze in haar werk ook een leerzame route. Na haar studie begint ze als bestuursondersteuner in Delft, waar ze met lede ogen moet aanzien hoe ‘haar’ wethouder ten onder gaat. “Dat was echt heel pijnlijk. Als ik daar één ding geleerd heb, is het: in de politiek heb je geen vrienden. Het was ontnuchterend en verdrietig om te zien hoe een carrière de vernieling in draaide.”
Haar volgende halte is plaatsvervangend-griffier in Roosendaal waar Elsbeth van Straaten de scepter zwaait. Opnieuw een leerzame tijd, die Paulides klaarstoomt voor haar huidige job: griffier van de gemeente Woudrichem. “Toen ik daar begon, was ik 29. Ik heb nooit gecheckt of ik toen de jongste griffier van Nederlands was, maar het zou me niet verbazen.”

Tranen

Haar start in het land van Heusden en Altena is niet eenvoudig. “Op dat moment zat ik nog voor het CDA in de Staten. Ik had – naast mijn professionele ervaring – toch een politiek profiel. Dat veroorzaakte wantrouwen. De CDA-wethouders en de burgemeester kwamen uit dezelfde Statenfractie. Ik kon geen CDA-er spreken of het was verdacht. De PvdA-fractie vertrouwde me niet en heeft mij op zeker moment helemaal doorgezaagd. Dat gesprek verliet ik terwijl de tranen me achter de ogen branden…”
Maar Paulides geeft geen krimp. Ze bewijst zich door te waken voor de onafhankelijkheid van haar positie. “Ik was me terdege bewust van de invloed die je hebt door de timing van de informatie die je doorgeeft. Ik heb enorm op eieren gelopen, maar heb bewezen dat ik heel goed in staat ben om onafhankelijk te zijn. Heel vaak zei ik tegen mensen: ik weet het wel, maar ik ga het je niet vertellen.”

Afvlaggen

Paulides typeert zichzelf als een ‘geel’ – dynamisch ideeënrijk – type in een ‘blauwe’ – gestructureerde hiërarchische – omgeving. “Ik moet de wet en de procedures checken. Verordeningen schrijven en zorgen dat ze nageleefd worden. Iedereen die zich daar niet aan houdt, moet ik afvlaggen: ‘Nee, af, terug, kan niet! Dat is de basistaak. Zorgen dat alles netjes binnen de lijntjes past. En dat moet ook! Burgers verwachten van ons dat we de democratie geordend houden. Mensen moeten weten waar ze aan toe zijn. Betrouwbaarheid is een van de kerncompetenties van de overheid dus ook van een gemeenteraad. Daar waak je over als griffier.”

Adopteren

Zo heeft visionair Paulides moeten leren om anderen naar voren te schuiven. “Als het presidium niet wil, kun je het shaken. Dat was me al snel duidelijk. Net zoals er niks gebeurt als jouw leuke plan het stokpaard van iemand anders is, als het te duur is of als er geen ruimte in je plannen zit om ‘te bewegen’. Ik leerde dat ik mooie stukken kon schrijven, maar dat anderen ze moesten ‘adopteren’. Dus zodra iemand zei: ‘dit is belangrijk, daar moeten we wat mee’, wist ik dat ik goed zat.”

Creatief

Zo kreeg ze het voor elkaar om met ‘no budget’ toch een volledig digitale raad te vormen. Ook de kindergemeenteraad kreeg ze van de grond. Tegelijk was de ruimte om te innoveren beperkt. “Als je met twee man op de griffie zit, heb je net genoeg capaciteit om de basis fatsoenlijk te regelen. Maar meer niet. Dus als mensen mij belden met leuke nieuwe ideeën zei ik meestal ‘nee’. Want ik had geen tijd en geen geld. Dat had ik van tevoren niet beseft. Jammer natuurlijk, maar die beperking leert je ook creatief te zijn.”

Onderop

Na 10 jaar Woudrichem is het nu tijd om de bakens te verzetten. Vernieuwen wil Paulides en daar biedt een andere griffiersplek onvoldoende ruimte voor. “Ik geloof in democratische vernieuwing, maar dan vooral dat stuk wat we al hebben: de representatieve democratie. Het deel wat erg in de belangstelling staat – de participatieve democratie – bereikt een (te) beperkt deel van mensen die toch al politiek geëngageerd zijn. Het is juist de kunst om het grote ‘pragmatische deel’ van de bevolking te bereiken. Dat zijn de mensen die pas in actie komen als iets ze persoonlijk raakt. Dan zeggen ze ‘niet in mijn achtertuin’ of juist het omgekeerde: ‘graag bij mij voor de deur’. Daarnaast stemmen ook veel mensen niet. Dat leggen we uit als desinteresse, maar dat is volgens mij onterecht. We zouden op een andere manier hun motieven zichtbaar moeten maken. Een blanco stem zegt namelijk ook heel veel.”

Trots

Zelf wil Paulides zich storten op het versterken van de raad. “We moeten in Nederland super trots zijn op de raad. Mijn ideeën gaan allemaal over het verstevigen van de basis, niet over de plus erop – de participatieve democratie. Daar zijn genoeg ideeën en initiatieven voor. Maar ik denk dat raadsleden veel meer tot bloei kunnen komen als we investeren in de politieke vrijwilligers die we al hebben. Dan vormen ze ook een steviger basis van de lokale democratie.”

Kiezen

Een van de initiatieven die ze in petto heeft, is ‘Achterban Management’. Een kanteling in het denken over de relatie tussen kiezer en gekozene. Allereerst wil ze raadsleden helpen om duidelijke keuzes te maken. “Het is de dood in de pot als we van de raad allemaal generalisten willen maken, die alles kunnen, die overal kritisch op kunnen zijn. Dan heb je namelijk zeven keer hetzelfde. Kies drie dossiers die je echt goed kent of waarin je je wil verdiepen. Bijvoorbeeld om dat ze dicht bij je beroepsmatige kennis liggen, en zorg dat je daarmee echt iets bereikt.”

Kneiter vaag

Daarnaast wil ze dat Raadsleden veel meer investeren in de relatie met hun achterban. “Als ik nu aan raadsleden vraag: ‘wie is jouw achterban?’, krijg ik kneiter vage antwoorden. Zo van: ‘Het dorp, de ouderen of de voetbalvereniging.’ Maar als ik ze dan vraag: ‘wie hebben er op jou gestemd en waarom’? Dan weten ze dat niet. Wat ik wil bereiken is dat die relatie zichtbaar wordt, zodat raadsleden ook actief kunnen vragen aan hun kiezers ‘wil je me volgen?’ Voor elk raadslid geldt: jouw achterban volgt jou om een bepaalde reden. Niet om alles wat er in de raad gebeurt, maar om datgene wat hen raakt. Als jij je hebt ingezet voor een bepaald punt en je achterban kan dat zien, dan kunnen ze jou daarop aanspreken of juist voor belonen bij de volgende verkiezing.
Als jij het voor elkaar krijgt dat mensen jou volgen omdat jij je op drie thema’s hebt ingezet, dan heb jij het zó gedaan!”

Matchen

Om raadsleden te helpen om die achterban heel scherp in beeld te krijgen én om de relatie aan te gaan, heeft ze een workshop voor raadsleden ontwikkeld. “Je leert hoe je je eigen achterban – persoonlijk leert kennen. We knippen de achterban op naar je interne en externe achterban. En naar sympathisanten; mensen die niet op je gestemd hebben, maar dat hadden kunnen doen. Die dat alsnog doen als je het de komende periode goed doet. Vervolgens gaan we analyseren hoe je jouw boodschap kunt matchen met de informatiebubbel van die achterban, zodat je voor hen zo relevant mogelijk communiceert en zichtbaar wordt.”

Verbinding

Paulides is ervan overtuigd dat deze persoonlijke, bijna Angelsaksische benadering een belangrijke bijdrage gaat leveren aan het versterken van de basis van de democratie.
“Als jij je meldt voor het actief kiesrecht – heb je ook de plicht om jouw kiezer actief te informeren. Dat zie ik amper gebeuren, want raadsleden worden opgegeten door de stukkenstroom die uit de organisatie komt. Daarnaast is hun communicatie meer algemeen gericht in plaats van gericht op de achterban. Daar ga ik ze dus bij helpen. Want als de relatie ontstaat gaat de democratie beter functioneren. Dan krijg je verbinding tussen mensen die hun actieve kiesrecht (verkiesbaar stellen) en mensen die hun passieve kiesrecht (stem uitbrengen) uitoefenen. Dan wordt dat meer een geheel.”

Eigen benen

Vanaf 1 januari staat Paulides op eigen benen en trekt ze het land in om workshops te geven. Een website is nog in de maak. Mocht je belangstelling hebben, dan kun je haar bereiken via haar linkedin-profiel.